Deja vu mu yoksa mesaj mı?

Déja vu: Zihinsel bir bozukluk mu, dış dünyadan mesaj mı?

Image courtesy of Victor Habbick / FreeDigitalPhotos.net

Bir şeyin daha önce olduğu gibi tuhaf bir hisse kapılmayan herhalde yoktur. Nedir bu? Bilincimizin karanlık köşelerinden fırlayan bulanık hatıralar mı? Rüyaların bazı bölümleri mi? Yoksa reenkarnasyonun yani dünyaya ilk defa gelmediğimizin bir kanıtı mı?

Bu olaya verilen isim Fransızca'da "daha önce görülmüş olan" anlamına gelen bir sözden geliyor. Deja vu hissi o denli kısa ve uçucu ki, üzerinde çalışmak uzun yıllar imkansız kabul edilmiş. Ama 2006 yılında Leeds Üniversitesi'ndeki İngiliz biliminsanları tekrarlayan deja vu şikayetleri olan gönüllüler üzerinde bir deney başlatmışlar.

Bilim ekibinin başındaki Dr Chris Moulin bu olayın tesirinde kalan bir hasta ile tanıştığında hayatında ilk defa klinik bir deja vu vakasıyla karşılaştığını iddia etmiş. Hasta her şeyi önceden bildiği hissine kapıldığı için gazete okumayı ve televizyon seyretmeyi bile bırakmış. Aynı zamanda hafızasındaki boşluklardan yakınıyor, birkaç dakika önce ne olduğunu hatırlayamıyormuş. 

Dr Moulin böyle bir hastanın gerçekte yaşananları hatırlamasına ve yaşanmayanları unutmasına nasıl yardım edebileceğini düşünmeye, hayal ürün değil de başka bir gerçeklik olabileceği ihtimalini sorgulamaya başlamış.

Sonra devreye araştırmacı Akira O'Connor girmiş ve insan psikolojisinde yer alan bu gizemli olayı laboratuvarda oluşturmayı teklif etmiş. Hastalara hipnoz uyguluyor, önce birkaç kelime ezberlemelerini sonra unutmalarını istiyor ve en sonunda onlara aynı kelimelerin yazdığı kartlar gösteriyormuş. Akira her seansın sonunda hastalarından hissettiklerini tarif etmelerini istediğinde hemen hepsi deja vu gibi bir hisse kapıldığını söylemiş. Hastalardan bu kelimeleri duydukları anı hatırlamalarını istese de bazı hastalara bu kelimeleri duydukları şartları yeniden canlandırmaya çalışmak çok zor gelmiş. Hemen hiçbiri bunu başaramamış.

Bu bilgileri hipnolog gibi hafızamızdan silen biri mi var? Ama neden? Şimdiye dek bu sorulara cevap bulunamadı.

Deja vu üzerine yapılan detaylı bir çalışmada biliminsanları hafıza ile bilinç arasındaki ilişki sorununu inceleme fırsatı buldular. Deja vu deneyimi yaşayan kişilerin, gerçekte hiç olmamış karşılaşmaları veya olayları tüm detaylarıyla nasıl hatırlayabildiğini açıklamak mümkün değil. Bu da, deja vu ile ilgili hislerin hafızayla ilgisi olmadığı anlamına gelebilir. Başka bir deyişle, beyinde işleyen iki farklı sistemden bahsediyoruz. Peki ama bu "sahte" hatıraları üreten hangi sistem?

Biliminsanları, herhangi bir şeyi hatırlarken belirli bazı nöron zincirlerinin beynin temporal lobunda birbirine yaklaştığını ileri sürüyor. Kronik deja vu yaşayan birinde bu zincir hiperaktivite durumunda veya kapalı oluyor ve böylece hiç gerçekleşmemiş olaylarla ilgili hatıralara sebep oluyor.

Deja vu paralel dünyalardan gelen sinyalleri almanın yollarından biri mi? 

Asıl soru bir fantezinin gerçeğe dönüşüp dönüşmeyeceği. Ne de olsa bu söylenenler, evrenin ışığı geçirmeyen çok yoğun bir maddeden oluştuğunu ve içine girenin zaman yolcusu olacağını veya kendini başka bir boyutta bulacağını söyleyen sicim teorisi veya kara delik teorisi gibi modern bilimle çelişmiyor.

Image courtesy of Victor Habbick / FreeDigitalPhotos.net

Karanlık enerji ve karanlık madde teorisine göre halen hipotezden ibaret olan bu iki madde etrafımızdaki madde dünyanın %95'in oluşturuyor. Başka bir deyişle görebildiğimiz her şey: Dünya, yıldızlar, gezegenler ve tespit edebildiğimiz kadarıyla evren, gerçekte var olanın yalnızca küçük bir kesiti. Belki de gizemli deja vu deneyimleri bize bu engin karanlık madde alanından geliyordur, olamaz mı? Mesajın göndereni de alıcısı da bizizdir. Tecrübe edip unuttuğumuz bir şeyi paralel bir dünyada  bir yerlerden anımsıyoruzdur.