Değdi mi? Olimpiyatların Yunanistan'a Faturası

Time, 9 Temmuz 2012

Yunanistan'a "Değdi mi?" diye sormuşlar. Kıssadan Hisse.

Değdi mi? Borca Batmış Yunanlar 2004 Olimpiyatlarının Faturasını Sorguluyor

Atina Yaz Ollimpiyatlarından sekiz yıl sonra Yunanistan ekonomik krize girdi ve o pahalı tesislerin değeri sorgulanmaya başladı.

Atina'daki Helliniko Olimpiyat Kompleksi'nin, 2004 Yaz Olimpiyatlarından sonra da gelişeceği öngörülüyordu. Olimpiyatlar için şehrin eski havaalanının bulunduğu bölgeye inşa edilen tesis, kano ve slalom yarışları, hokey, beyzbol ve basketbol için düzenlenmişti. Kompleksi Avrupa'daki en büyük metropolitan parka dönüştürmekle ilgili büyük planlar yapılmıştı ama bu, Yunanistan'daki çoğu gelişmenin önünü kesen bürokrasi yüzünden hiç gerçekleşmedi. Bugün kompleks, bomboş bir alanda, uzamış çalıların ortasında duruyor.

Olimpiyatların doğum yeri olan Yunanistan'ın Yaz Olimpiyatlarına ev sahipliği yapmasının üzerinden sekiz yıl geçti. Ülke Avrupa'daki ekonomik krizin istikrarsızlığa yol açan etkileriyle boğuşurken, çoğu Yunan şimdi Olimpiyatlara gururla değil, pişmanlıkla bakıyor.

Hellenik Jimnastik Federasyonu'ndan Christos Libanovros, "O zamanlar kendimizi iyi hissettik çünkü dünyanın merkezi haline gelmiştik, ülkemizin havasını atacaktık," diyor. "Ama maliyeti ne oldu? Bir sürü para- milyarlarca avro. Şimdi iflas ettik, her şey her geçen gün daha kötüye gidiyor. Aradaki bağlantıyı görmek güç değil. Yaptığımıza değmediğini anlamak o kadar da zor değil."

Libanovnos eski Olimpiyat kompleksinde genç jimnastikçileri eğitiyor ama tesis o kadar bakımsız ki, doğru düzgün idman yapmak neredeyse imkansız. “Yabancı öğrencileri buraya alırken utandık.. Her yerde tozlar var, ayrıca klima yok," diyor. “Ayrıca temizlikçiler olmadığı için çöp kutuları dolup taşıyor.”

Ülkenin ekonomik sıkıntısının sebebi elbette Olimpiyatlara ev sahipliği yapmak değil. Yunanistan'da uzun süredir iş verimliliği, kamu sektörü borçları ve yolsuzlukla ilgili sorunlar yaşanıyordu. Ama geçmişe bakınca, Atina Olimpiyatları günümüz Yunanistanının dönüm noktası olmuşa benziyor. Yunanistan'ın birkaç yıl önce kullanmaya başladığı avro, kısa bir süre için ülkenin zenginliğine katkı sağladı. Yunanistan'ın -ve Avrupa'nın- mali bir istikrarsızlığa sürükleneceği kimsenin aklına gelmezdi.

Ama doğrusu, 2004 Olimpiyatları Yunan ekonomisindeki işlev bozukluğunun küçük bir parçasıydı: yanlış bütçe tahminleri, yetersiz planlama, hatalı bir mali yönetim. Olimpiyatlar Yunanistan'a 11 milyar dolara, yani Yunan hükümetinin bütçe tahminlerinin en az iki katına mal oldu; üstelik bu miktara, ülkenin nadiren kullandığı Olimpiyat tesislerini geçen sekiz yıl boyunca ayakta tutmak için harcadığı para dahil değil. Özellikle de ABD ve BK'nin zoruyla terörizm endişeleri sebebiyle, Yunanistan yalnızca güvenlik için 1.2 milyar harcamak ve açılış törenine yaklaşılan aylarda inşaat projelerini zamanında bitirmek için programını hızlandırmak zorunda kaldı.

San Francisco Merkez Bankası'ndan Mark Spiegel, “Olimpiyatlara hazırlanırken yaptıkları hatalara bakacak olursanız, Yunanistan'ı şimdiki borç sıkıntısına sokan hataların aynılarını görebilirsiniz," diyor. Mark Spiegel, Yunanistan'ın bütçesi ve inşaat sorunlarından bahsettiği, Olimpiyatlara ev sahipliği yapmanın etkileriyle ilgili bir yazı hazırlayan kişi.

Spiegel ile birlikte "Olimpiyat Etkisi" isimli bir çalışma yazan, California Üniversitesi'nden Andrew Rose, bugünkü haliyle Yunanistan'ın borcu yüzlerce milyarı bulsa da, Olimpiyatların maddi sıkıntıyı büyüttüğünü söylüyor. “Böyle etkinlikler, Yunanistan gibi fazlasıyla açık ekonomiler için israftan başka bir şey değildir," diyor.

Yıllardır yapılan çalışmalar, ülkeyi turizm ve küresel dikkat odağı haline getirse de Olimpiyatların ev sahibi şehirler üzerinde olumsuz etkileri olduğunu gösteriyor. Şehirler arasındaki yarış, hükümetlerin genellikle Olimpik avantajı yakalamak için mali yönden fazlasıyla açılmasına sebep oluyor. İnşaat başladığındaysa, hükümetler genellikle bütçeyi doğru hesaplayamıyor ve Olimpiyatlar bittikten sonra çoğu şehir, kimsenin kullanmadığı yapılarla başbaşa kalıyor.

Ama bu düşünceye herkes katılmıyor. Sözgelimi kimileri Olimpiyatların, şehrin ihtiyaç duyduğu yapı projelerini gerçekleştirdiğini söylüyor.

Hellenik Olimpiyat Komitesinden Isidoros Kouvelos, "Olimpiyatlar sayesinde şimdi bir metromuz, yeni bir havaalanımız ve yeni yollarımız var," diyor. "Boş stadyumlarımız -şu beyaz filler- var elbette ama hikayenin tümü bundan ibaret değil."

Londra'da yapılacak olan Yaz Olimpiyatları da bundan farklı olacağa benzemiyor. Koalisyon hükümeti, bütçe açığını azaltmak için Olimpiyat harcamalarında bütçe kesintisine gitse de, Oxford Üniversitesi'nin açıkladığı yeni bir rapor, Londra Olimpiyatlarının 1996'da Atlanta'da yapılan Olimpiyatlardan bu yana en yüksek bütçeli proje olma yolunda ilerlediğini gösteriyor.

Yunanlar sekiz yıl önce coşkuluydu ama bugün çoğu Olimpiyatları tamamen gözardı ediyor.

Bir Yunan spor radyosunda çalışan, köşe yazarı Vassislis Sambrakos, "Londra Olimpiyatlarında yarışan, madalya kazanabilecek atletlerimiz olmasına rağmen kimse Olimpiyatlardan bahsetmek istemiyor," diyor. “Yunanların çoğu 2004 Olimpiyatlarının bir yalan üstüne kurulduğuna inanıyor; bu göz alıcı tesisleri inşa edebilecek ve törenleri yapabilecek paraya sahip olduğumuz yalanının. Artık sanki antik dünyadan kalma bir hikaye gibi.”

— Josh Sanburn, Joanna Kakissis'in haberleriyle / Atina